Gezond schermgebruik Jeugd
Kernboodschap
Beeldschermen spelen een grote rol in het leven van kinderen en jongeren, maar schermtijd en wijze van gebruik kunnen nadelige effecten hebben op hun gezondheid, welbevinden en zelfbeeld. Voorkom deze gevolgen door brede implementatie van de Richtlijn Gezond Schermgebruik voor opvoeders 2025. Borg deze richtlijn in akkoorden zoals het GALA en programma’s zoals Kansrijke Start en Opgroeien in Kansrijke Omgeving.
Het gebruik van (digitale) schermen, zoals smartphones, tablets, computers, televisies of spelconsoles in het dagelijkse leven (Richtlijn Gezond Schermgebruik 2025).
Huidige situatie en trends
Kinderen 1 t/m 11 jaar (GGD Kindmonitor 2021)
18% van de 1 t/m 11 jarigen heeft minimaal 2 uur per dag beeldschermtijd
34% van de 8 t/m 11 jarigen is actief op sociale media
79% van de ouders van kinderen tot 12 jaar heeft regels en afspraken over schermtijd
88% van de ouders van kinderen tot 12 jaar heeft regels en afspraken over het schermgebruik
Jongeren in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs (GGD Gezondheidsmonitor Jeugd 2023)
11% heeft een risico op problematisch gebruik van sociale mediaproblematisch gebruik van sociale media
3% heeft een risico op problematisch gamenproblematisch gamen
17% komt (zeer) vaak slaap te kort door sociale media gebruik
3% komt (zeer) vaak slaap te kort door het gamen
63% heeft ooit voorlichting gehad over het gebruik van sociale media
Uit gesprekken met jongeren blijkt dat zij hun telefoon intensief gebruiken voor school, sociale contacten en ontspanning. Ze ervaren naast de positieve effecten ook negatieve effecten zoals afleiding, slaapproblemen, schuldgevoelens en sociale druk. Zelfregulatie-strategieën (zoals de telefoon wegleggen, tijdslimieten, locatie uitschakelen en aangeven bij anderen niet bereikbaar te zijn) passen ze in meer of mindere mate toe om met deze negatieve effecten om te gaan (Onderzoek Digitale balans, 2025).
Jongvolwassenen 16 t/m 25 jaar (GGD Jongvolwassenenmonitor 2024)
34% vindt het (zeer) vaak moeilijk om te stoppen met sociale media
4% vindt het (zeer) vaak moeilijk om te stoppen met gamen
23% heeft een risico op problematisch gebruik van sociale media
3% heeft een risico op problematisch gamen
Relatie met positieve gezondheid
Veel schermtijd is schadelijk voor de gezondheid
Beeldschermen spelen een grote rol in het leven van kinderen en jongeren. De telefoon, laptop of tablet zijn heel belangrijk voor contact met vrienden, ontspanning en school. Maar het is niet gezond om te veel achter een beeldscherm te zitten (NJI, 2025). Langdurig beeldschermgebruik is niet goed voor de houding, de ogen en de algemene ontwikkeling van kinderen. Ook is de kans op overgewicht groter bij weinig bewegen. Veel achter een (spel)computer zitten en vaak dezelfde beweging maken met arm of hand, kan klachten veroorzaken aan de arm, nek en schouders (NJI, 2025). Daarnaast blijkt er een verband te zijn tussen beeldschermtijd en ongezond eten, ernstig overgewicht, een lagere kwaliteit van leven en depressieve klachten (Stiglic N, et al., 2019).
Ook wijze van gebruik kan risicovol zijn voor de (mentale) gezondheid
Naast schermtijd spelen ook andere aspecten van schermgebruik een rol, namelijk wat ze doen of kijken, met wie en waarom (Richtlijn Gezond Schermgebruik 2025). Bijvoorbeeld kinderen die online dingen zien waar ze te jong voor zijn of zonder begeleiding op interactieve platforms terechtkomen. Ook het ‘waarom’ is belangrijk: als kinderen zich zonder beeldschermen niet kunnen vermaken of beeldschermen gebruiken om negatieve gevoelens te onderdrukken, kan dit ten koste gaan van hun mentale gezondheid en sociaal-emotionele ontwikkeling.
Online influencers kunnen een grote impact hebben op jongeren
Door de belevenissen van influencers online te volgen kunnen jongeren een ‘parasociale’ relatie met de influencer ontwikkelen; een eenzijdige relatie die lijkt op vriendschap. Hierdoor heeft de jongere, soms ten onrechte, veel vertrouwen in de mening van de influencer (Nederlands Jeugdinstituut).
Online wereld beïnvloedt zelfbeeld en identiteitsontwikkeling
Sociale media platforms spelen een belangrijke rol in hoe mensen naar zichzelf kijken en hun identiteit vormgeven. Of deze invloed positief of negatief uitpakt, hangt af van persoonlijke kenmerken van de gebruikers, hoe zij de platforms gebruiken, en de kenmerken van de platforms en hun inhoud zelf (Trimbos instituut).
Gezond schermgebruik is:
Leeftijdsadequaat
Samen
In balans
Positief
Passend bij de ontwikkeling van het kind
In het bijzijn van of in interactie met anderen
Naast slaap, beweging en andere schermvrije activiteiten
Niet afhankelijk van beeldschermen voor vermaak of emotieregulatie
Risicogroepen
Naast geslacht en leeftijd spelen ook de sociaal-economische status en de gezinssamenstelling een rol
Naast verschillen tussen jongens en meisjes en jongere en oudere kinderen zijn er vooral verschillen die samenhangen met de sociaal-economische status (SES) van gezinnen. In gezinnen met financiële problemen is er een hogere kans op ongezond beeldschermgebruik. Meer schermtijd komt ook vaker voor in éénoudergezinnen dan andere gezinsvormen (twee ouders, ouder met partner, co-ouders).
| Minimaal 2 uur per dag beeldschermtijd (1-11 jaar) | |
|---|---|
| Indicator | Percentage |
| 0-3 jaar | 7% |
| 4-7 jaar | 12% |
| 8-11 jaar | 32% |
| Geen moeite met rondkomen | 18% |
| Enige tot grote moeite met rondkomen | 24% |
| Geen eenoudergezin | 18% |
| Eenoudergezin | 25% |
| Risico op problematisch schermgebruik (klas 2 en 4) | ||
|---|---|---|
| Indicator | Gamen | Social media |
| Klas 2 | 4% | 13% |
| Klas 4 | 3% | 11% |
| Jongens | 5% | 8% |
| Meisjes | 1% | 15% |
| Geen moeite met rondkomen | 3% | 11% |
| Moeite met rondkomen | 7% | 20% |
| Woont bij beide ouders | 3% | 11% |
| Eenoudergezin | 4% | 15% |
| Risicovol schermgebruik (jongvolwassenen) | ||
|---|---|---|
| Indicator | Gamen | Social media |
| 16-17 jaar | 5% | 29% |
| 18-20 jaar | 4% | 24% |
| 21-25 jaar | 3% | 21% |
| Man | 5% | 22% |
| Vrouw | 2% | 26% |
| Andere gender | 6% | 26% |
| Moeite met rekeningen te betalen | 5% | 30% |
| Geen moeite met rekeningen te betalen | 3% | 21% |
| Woont alleen | 3% | 24% |
| Woont niet alleen | 4% | 23% |
Toekomstverwachting
Brede maatschappelijke inzet nodig om ongezonde trend af te buigen
De impact van (langdurig) beeldschermgebruik op de gezondheid in de komende jaren is onzeker. Technologische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe mogelijkheden van beeldschermgebruik (Toekomstverkenning Digitalisering 2030). Zonder een breed maatschappelijk draagvlak om het beeldschermgebruik van kinderen in gezonde banen te leiden zullen de risico’s voor de gezondheid blijven toenemen (Factsheet-beeldschermgebruik-van-dichtbij 2019).
De bewustwording van de risico’s van schermgebruik door kinderen neemt gelukkig toe. Sinds 1 januari 2024 is het gebruik van mobiele telefoons niet meer toegestaan op middelbare scholen. Vanaf het nieuwe schooljaar (2024-2025) is het gebruik van mobiele telefoons niet meer toegestaan op basisscholen en het (voortgezet) speciaal (basis) onderwijs (Mobiele apparaten in de klas, Rijksoverheid 2024).
Beleid
Aandachtspunten voor integraal beleid
- Hanteer als overheid, professionals en ouders dezelfde uitgangspunten, zoals vastgelegd in de Richtlijn Gezond Schermgebruik voor Opvoeders.
- Ga bewust om met de invloed van sociale media op zelfbeeld en identiteitsontwikkeling (Trimbos instituut).
- Ouders en scholen spelen een rol in de (sociale) norm en bij het opstellen van regels over telefoongebruik. Aanbevolen wordt dat ouders bewustwording stimuleren en jongeren ondersteunen in zelfregulatie en dat scholen ruimte bieden voor reflectie en beleid ontwikkelen in samenspraak met leerlingen (Onderzoek Digitale balans, 2025).
- Voorkom negatieve gevolgen van beeldschermgebruik door beeldschermgebruik te begrenzen via de omgevingen waar kinderen en jongeren veel komen: thuis, buurt, school, sport, vrije tijd, werk en (online) media. De landelijke JOGG-aanpak is een mooi voorbeeld van deze integrale benadering. Werk samen met verschillende beleidsterreinen, zoals Gezondheid, Welzijn, Sport, Cultuur, Jeugd, Onderwijs en Ruimtelijke Ordening. Denk daarbij aan alle levensfases, van de geboorte tot aan puberteit.
- Veranker ambities rondom beeldschermgebruik in akkoorden zoals het GALA en Sportakkoord II en programma’s als Kansrijke Start en Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO).
Richtlijn Gezond Schermgebruik voor Opvoeders
- Verbinding & Vertrouwen: Zorg voor een open en veilige relatie met je kind: toon interesse, wees betrokken en geef ruimte.
- Mediawijs & Weerbaar: Bespreek online gedrag, stel samen privacy-instellingen in, laat je kind toestemming vragen, stimuleer kritische vragen, bespreek concrete stappen als je kind online grensoverschrijdend gedrag ziet.
- Balans & Structuur: Stimuleer een balans tussen scherm- en schermvrije activiteiten, zoals de 20-20-2 regel (na 20 minuten schermtijd 20 seconden in de verte kijken en 2 uur buitenspelen), maak afspraken over waar en wanneer, hoe lang en wat, volg leeftijdsadviezen op, gebruik internet filters.
Advies schermtijd:
0-2 jaar: niet
2-4 jaar: max. 30 min/dag
4-8 jaar: max. 1 uur/dag
8-10 jaar: max. 1,5 uur/dag
10-12 jaar: max. 2 uur/dag
12+: max. 3 uur/dag
- Eigen Gedrag & Mediagebruik: Geef het goede voorbeeld, geef volle aandacht zonder afleiding door media.
Advies: onder 13 jaar geen eigen smartphone en geen toegang tot social media.
Extra aandacht voor kwetsbare gezinnen
Voor het verkleinen van gezondheidsverschillen is het belangrijk om bij de uitrol van interventies om beeldschermgebruik te beperken extra aandacht te hebben voor kwetsbare gezinnen. Helaas komt het nog regelmatig voor dat kwetsbare gezinnen te laat of helemaal geen steun bij het opvoeden ontvangen. Naar schatting zoekt slechts een derde van de kwetsbare ouders zelf hulp of advies bij de opvoeding. Het landelijke actieprogramma Kansrijke Start biedt daarom eerder en gericht hulp en opvoedingsondersteuning aan kwetsbare ouders (Actieprogramma Kansrijke Start).
Preventie
Inspiratie voor interventies
- Gezonde School aanpak: een programma dat onderwijsprofessionals helpt om een gezonde leefstijl op school vanzelfsprekend te maken. Eén van de thema’s is mediawijsheid.
- Toolbox Mediaopvoeding: om professionals die werken met ouders te ondersteunen bij het mediawijs maken van kinderen ontwikkelde het Nederlands Jeugdinstituut de Toolbox Mediaopvoeding.
- Gezonde Kinderen in een Gezonde Kindomgeving: interventie om de gezondheid van kinderen (6 t/m 12) te verbeteren, o.a. door het verminderen van beeldschermgebruik en in te zetten op meer bewegen en sporten. Daarnaast worden ouders en kinderen geïnformeerd over nadelige effecten van beeldschermgebruik.
- Scholen kunnen gebruikmaken van de handreiking ‘Schoolbeleid voor smartphones’ van Kennisnet. Zie ook stappenplan voor een helder smartphonebeleid. De VO-raad ondersteunt scholen bij het smartphonebeleid.
Colofon
Wil je meer informatie?
Neem dan contact op met het onderzoeksteam in jouw regio:
- GGD West-Brabant: onderzoek@ggdwestbrabant.nl
- GGD Hart voor Brabant: onderzoek@ggdhvb.nl
- GGD Brabant-Zuidoost: onderzoek@ggdbzo.nl
Uitgave: GGD West-Brabant, GGD Hart voor Brabant, GGD Brabant-Zuidoost
Datum: december 2025
Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met bronvermelding: Factsheet Gezond Schermgebruik Jeugd 2025, Brabantse GGD’en.
Meer cijfers en publicaties over de gezondheid van de inwoners in Brabant zijn te vinden op de Brabantscan.
